“दिलमायाको चिया दोकान”

वीरेन्द्र श्रेष्ठ
ताप्लेजुङ । ताप्लेजुङको फुङलिङ बजारको हेलिप्याड छेउमा रहेको एउटा चिया पसलको नाम जब “दिलमायाको चिया दोकान राखियो, त्यसले स्थानको साधारणतामा एक नयाँ आयाम थप भएको छ । यो नामले न केवल स्थानीय चिया प्रेमीहरूलाई आकर्षित गर्ने छ, समग्र चिया दोकानले आफ्नो अलग पहिचान बनाउन सफल हुने अनुमान गरिन्छ । यहाँ पाइने कालो चिया र दूध चिया केवल एक तातो पेय मात्र नभएर स्वादका यात्राको प्रतीक बनेका छन् । विशेषगरी बिहान, यो दोकानमा मानिसहरूको भिडभाडले यो स्थानलाई एकदमै रमाइलो बनाउँछ ।

दिलमायाको चिया दोकानको नामाकरण : एक साहित्यिक योगदान झै ताप्लेजुङमा कार्यरत सहायक प्रमुख जिल्ला अधिकारी टङ्क भट्टराईले यस चिया दोकानको नाम “दिलमायाको चिया दोकान“ राखिदिनु भएको हो । टङ्क भट्टराई, माटोको सुगन्ध बोकेका एक साहित्यकार पनि हुन्, जसको साहित्यिक कृतिहरूले धेरैको मन जितेका छन् । उहाँको शब्दको शक्ति मात्र होइन, उहाँको विचार र दृष्टिकोणले पनि यो नामलाई विशेष बनाएको छ । यो केवल एक नाम मात्र होइन, एक कथा हो, एक साहित्यिक सृजना हो । जसले साधारण चिया पसललाई एक सांस्कृतिक तथा सांंगीतिक धरोहरको रूपमा प्रतिष्ठित गर्ने कोसिस गरेको छ ।

चिया दोकानको लोकप्रियता र यसको सांस्कृतिक महत्व : नेपालमा चिया दोकानहरूको महत्त्वलाई शब्दमा व्यक्त गर्न गाह्रो छ । हरेक गाउँ र शहरमा चिया पिउने चलन व्यापक छ । चिया केवल एउटा पेय पदार्थ मात्र नभएर समाजमा मेलमिलाप, भेटघाट, र विचार आदानप्रदान गर्ने एक माध्यमको रूपमा रहेको छ । चिया पसलहरूमा मानिसहरू कामकाजको थकान मेट्न, साथीभाइहरू भेट्न, वा नयाँ मानिसहरूसँग परिचित हुन आउँने चलन छ । यी सबै कुराहरू मिलेर चिया दोकानलाई एक विशेष स्थानको रूपमा प्रस्तुत गर्छन् । नेपालको राजनीतिमा कसको के चलिरहेको छ ? त्यो सवृतान्त चिया दोकानले सुनाईरहन्छ । दिलमायाको चिया दोकान पनि यही सांस्कृतिक धरोहरको अंश हो । टङ्क भट्टराई, दिनेश लिङ्खिम, खगेन्द्र अधिकारी, कुशल तामाङ, निर्मल शेर्पा, हर्कराज पालुङ्वा, हर्कराज गुरुङ र सन्तोष पुर्कुटी लगायतको समूहले यो चिया दोकानलाई अझै प्रसिद्ध बनाउन यहाँ एक होर्डिङ बोर्ड बनाउने निधो गरि चिया दोकानको अगाडी झुण्ड्याएका छन् । यसले चिया दोकानलाई केवल व्यवसायिक रूपमा मात्र होइन, सांस्कृतिक रूपले पनि महत्व दिनेछ ।

गीतको जन्मः “दिलमायाको चिया दोकान”
टङ्क भट्टराईले यो चिया दोकानको नाममा एक गीत लेख्नुभएको छ, जसको संगीत राजनराज सिवाकोटीले दिएका छन् । यस गीतलाई देवेश राईले एरेन्ज गरेका छन्, लोकप्रिय गायिका मिलन नेवार र ई. वीरेन्द्र श्रेष्ठको आवाजमा सजिएको यो गीत नेपाली संगीतप्रेमीहरूका लागि एक नयाँ उपहार हुनेछ । गीतको मिक्समाष्टर किशोर थापाले गरेका छन्, र यसलाई नाच्न झुम्न मिल्ने शैलीमा बनाइएको छ । चाँडै नै म्युजिक भिडियो सहित यो गीत सार्वजनिक गर्ने तयारीमा छ । यस गीतको मिठास केवल संगीतमा मात्र होइन, यसको शब्दमा पनि छ। गीतमा ताप्लेजुङका सिन्जेमा ताल, मिल्के पाखाको लाली गुराँस, तमोर नदि, सुप्रसिद्ध पाथीभरा, फुङ्लिङ बजार जस्ता जिल्लाका मुख्य पर्यटकिय स्थललाई समेटिएका छन् । साहित्यकार भट्टराईले यसमा व्यक्त गरेका भावना र चिया दोकानसँगको सम्बन्धले गीतलाई विशेष बनाएको छ । यो गीतले केवल एक चिया दोकानको महत्वलाई मात्र होइन, त्यसले समाजमा गर्ने योगदानलाई पनि उजागर गरेको छ ।

चिया दोकानको स्वास्थ्य प्रभावः चिया पिउने चलनले स्वास्थ्यमा धेरै प्रभाव पारिरहेको हुन्छ । सामान्यतया, दूध चियाले ग्याष्ट्रीक र पेटको समस्याहरू निम्त्याउन सक्छ । धेरै मानिसहरूले दूध चिया पिउँदा पेटमा असहजता महशुस गर्छन्, जसले गर्दा ग्याष्ट्राइटिस, अम्लता, र अन्य पेटसम्बन्धी समस्याहरू निम्तिन सक्छ । त्यस्तै, कम गुणस्तरका सिटीसी चियाहरूले स्वास्थ्यमा नकारात्मक असर पार्न सक्छन् । सिटीसी (Crush, Tear, Curl) विधिमा निर्मित चियाहरूमा धेरै मात्रामा टेनिन्स र क्याफिन पाइन्छ, जसले शरीरमा बेफाइदा (रक्तचाप बढाउने, अनिद्रा गराउने, र शरीरमा अम्लता बढाउने समस्याहरू) निम्त्याउन सक्छ । यद्यपि, चियाको फाइदा पनि छ । विशेष गरी कालो चियाले शरीरमा एन्टिअक्सिडेन्ट्स प्रदान गर्छ, जसले रोगप्रतिरोधात्मक क्षमता बढाउन मद्दत गर्दछ । दूध बिना पिईएको चियाले पेटलाई पनि फाइदा पुर्याउँछ ।

त्यसैले, चिया पिउँदा उचित ध्यान दिनुपर्ने कुरा यो हो कि चियाको गुणस्तर र त्यसमा मिलाइएको अन्य सामग्रीले स्वास्थ्यमा असर पुर्याउँछ । “दिलमायाको चिया दोकान” एक बिम्वको रुपमा समस्त चिया दोकानले यो समाज, संस्कृति, र जीवनशैलीको अभिन्न अंश बनिरहेको प्रतिविम्ब गरिरहेका छन् । टङ्क भट्टराईको साहित्यिक सिर्जना, गीत र संगीतको सहयोग, र चिया दोकानको स्वादले यो स्थानलाई विशेष बनाएको छ । चिया पिउने चलन केवल एक आदत मात्र होइन, यो समाजलाई एकजुट गर्ने, विचारहरू आदानप्रदान गर्ने, र सम्बन्धहरू सुदृढ गर्ने एउटा महत्वपूर्ण माध्यम हो । यसैले, चिया दोकानको महत्त्वलाई बुझ्नु र यसको महिमा गर्नुपर्ने आवश्यकता छ । चिया पिउँदा स्वास्थ्यमा ध्यान दिनु जरुरी छ, तर यसको सामाजिक र सांस्कृतिक महत्वलाई पनि बेवास्ता गर्न सकिदैँन । दिलमायाको चिया दोकानले ताप्लेजुङको सांस्कृतिक धरोहरमा एक नयाँ आयाम थपेको छ, र यो स्थान अब केवल एक चिया पिउने थलो मात्र नभएर, साहित्य, संगीत, र समाजको संगमको रूपमा परिचित हुने अपेक्षा राखिएको छ । चिया दोकानको यो यात्रा अनन्त छ, र यसले अझै धेरैको मन जित्नेछ।

लेखकको बारेमाः लेखक ई. श्रेष्ठ हाईड्रो ईन्जिनियर सँगै गायक तथा समाज परिवर्तनका लागि विभिन्न लेख रचना लेखिरहन्छन् ।